Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2016

Ο πρώτος μας έντεχνος συλλογισμός...

Στα πλαίσια της προσπάθειας να ενθαρρύνουμε τα νήπια ν' αναπτύξουν τη σκέψη και τον προφορικό τους λόγο, σχεδιάστηκε μία δραστηριότητα με σκοπό την καλλιέργεια της στοχαστικής διάθεσης της παρατήρησης και της διερεύνησης. Βάσει των πρόσφατων θεωριών που έχουν διατυπωθεί από την ομάδα Project Zero της παιδαγωγικής σχολής του Παν/μίου Harvard η τακτική χρήση Thinking Routines δίνει στα παιδιά τα απαραίτητα νοητικά εργαλεία για ν' αναπτύξουν τη σκέψη τους. 
Η ρουτίνα SEE-THINK-WONDER που επιλέγεται για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα "βοηθά τους μαθητές να κάνουν προσεκτικές παρατηρήσεις & ν' αναπτύξουν δικές τους ιδέες κι ερμηνείες βάσει αυτών που βλέπουν. Ο διαχωρισμός των ερωτήσεων 'Τι βλέπεις;' και 'Τι πιστεύεις γι αυτό που βλέπεις;' καθοδηγεί τα παιδιά να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ παρατήρησης και ερμηνείας. Το τρίτο βήμα της ρουτίνας δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να διατυπώσουν ερωτήσεις σχετικά με αυτό που βλέπουν ενισχύοντας την περιέργειά τους και την ικανότητά τους να κάνουν συνδέσεις"* και να καταλήγουν σε συμπεράσματα.
Η πρώτη εφαρμοφή της ρουτίνας αυτής στην τάξη μας ήταν πολύ ενθαρρυντική καθώς τα νήπια κατάφεραν να κάνουν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις αλλά και να διατυπώσουν ερμηνείες εξάγοντας κάποια συμπεράσματα. Μέσω επαινετικής επανάληψης των ιδεών των μικρών μαθητών, δόθηκε σημασία στη σωστή χρήση των λέξεων "βλέπω / παρατηρώ" και "σκέφτομαι / νομίζω" ώστε να μπορέσουν τα νήπια να κάνουν την προαναφερθείσα διάκριση καθώς το δικό τους λεξιλόγιο αρχικά περιορίζεται π.χ. στο "...είναι/βλέπω ένα κάστρο ή φαίνεται σαν ένα κάστρο". Όλες οι ιδέες των παιδιών καταγράφηκαν ψηφιακά, απομαγνητοφωνήθηκαν και αναρτήθηκαν στην τάξη ώστε να είναι η σκέψη τους ορατή, λαμβάνοντας έτσι τη δέουσα προσοχή και σημασία. 


Μάλιστα παρά το γεγονός ότι η καταγραφή και η παρουσίαση/ανάρτηση έγιναν με μερικές μέρες διαφορά, τα νήπια θυμόνταν πολύ καλά ακριβώς τι είχαν πει για τον πίνακα κι έδειξαν μεγάλη ικανοποίηση που τα λόγια τους παρουσιάζονταν ακριβώς όπως τα θυμόνταν.


Ο πίνακας που επελέγη γι' αυτήν την πρώτη μας προσπάθεια ήταν η "Έναστρη Νύχτα" του Vincent Van Gogh [1889] και παρουσιάστηκε στα νήπια μέσω της οθόνης του υπολογιστή αρχικά σε κανονικό μέγεθος και εν συνεχεία με την εφαρμογή του ψηφιακού ζουμ ώστε να εστιάσουν τα παιδιά αποτελεσματικότερα σε λεπτομέρειες. Ιδού λοιπόν οι ιδέες των παιδιών:

Βλέπω...
Δημήτρης βλέπω ένα βουνό που να φτάνει μέχρι αυτά τα κιτρινάκια
Αρχοντούλα είναι ένα κάστρο με βουνά από πάνω κι έχει φεγγάρια κι αστέρια και διάφορα
Χρήστος βλέπω κύματα
Νίκος βλέπω κάτι μικρά αστέρια και φως κι όταν είναι βράδυ κοιμόμαστε (σύνδεση με προσωπική εμπειρία)
Μαρία βλέπω κάτι σπίτια
Γιάννης με τα φεγγάρια είναι όλη η θάλασσα και τα σπίτια
Χρήστος ένα φεγγάρι φωτίζει τ’ αστέρια

Σκέφτομαι...
Γιάννης φαίνεται σαν ένα όνειρο**
Θοδωρής σα να είναι όνειρο
Πάνος μου φαίνεται σαν ένα βουνό με κοντάρι και διάφορα φεγγάρια
Κων/νος σα στοιχειωμένο κάστρο φαίνεται
Χρήστος εκείνο το άσπρο πίσω είναι σαν αυτό που βάζουμε για το καράβι για να σταματήσει [φάρος]
Τζεβρή είναι ένα χέρι
Άγγελος αυτό το άσπρο μοιάζει σα ραβδί που να το έχει μια μάγισσα
Ιωάννα μου μοιάζει σαν κάστρο κι αυτά είναι σαν αστέρια και μέρα
Πάνος εμένα μου μοιάζουν όλα τα σπίτια με μια πολιτεία
Άγγελος μοιάζει σα θάλασσα κι έχει ένα τεράστιο κύκλο
Κων/νος σα στριφογυριστή λούμπα είναι
Άννα Δ. το κίτρινο αυτό μοιάζει σαν ήλιος
Δημήτρης φαίνονται πολλά κύματα και τα σπίτια έχουν ανοιχτά φώτα σα να είναι ήδη νύχτα και το βουνό φαίνεται σαν ένα κάστρο
Αγγελική φαίνεται σα να έχει άνεμο**
Κων/νος φαίνεται σα νύχτα
Άγγελος το βουνό μοιάζει σα ν’ ανεβαίνει κάποιος και να έχει αγκάθια
Θοδωρής αυτό το κίτρινο μου μοιάζει σαν ήλιος
Εμμανουέλα είναι ένα λιοντάρι που έφτιαξε ταινία
Πάνος εμένα αυτό το άσπρο μου μοιάζει με ομελέτα
Νίκος αυτό το άσπρο μου μοιάζει σαν πίτσα

Αναρωτιέμαι...
Άγγελος (δείχνοντας συγκεκριμένο σημείο) Τι είναι αυτό;
Αννα Δ. αυτοί οι κύκλοι γιατί είναι τόσο κοντά στο φεγγάρι;

Ύστερα από τις αναφορές στο φαγητό, κατέστη σαφές ότι ήταν ώρα για πρόγευμα κι έτσι διεκόψαμε και συνεχίσαμε μετά το διάλειμμα, παρατηρώντας τα χρώματα του πίνακα. Στη συνέχεια τα νήπια πήραν χρώματα και με την οδηγία να χρησιμοποιήσουν κυρίως το αγαπημένο τους χρώμα [όπως κι Van Gogh διάλεξε κυρίως το μπλε], εκφράστηκαν εικαστικά δημιουργώντας το δικό τους πίνακα ζωγραφικής και βέβαια έδωσαν και τίτλο στο έργο τους. Οι δημιουργίες τους κοσμούν πλέον την τάξη...



























*μετάφραση από την ιστοσελίδα Artful Thinking του Project Zero
** έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η απόπειρα των παιδιών να ερμηνεύσουν την ιμπρεσσιονιστική τεχνική του πίνακα ως ονειρικό στοιχείο ή σα να φυσάει δυνατός άνεμος που αλλοιώνει την καθαρότητα της απεικόνισης... [βεβαίως εδώ αποτολμώ εγώ μία ερμηνεία της σκέψης των παιδιών ως προς το πως κατανούν την ιδιαιτερότητα αυτής της εικόνας... αλλά νομίζω ότι όντως εντόπισαν αυτό το στοιχείο & περιττό ν' αναφέρω πόσο με χαροποίησε αυτή η πιθανότητα.]

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2016

Ενας αρκούδος στο σχολείο...

Καθώς άρχιζε η δεύτερη εβδομάδα του σχολείου, ένα καινούριο παραμύθι ήρθε στην παρέα μας. Τα νήπια παρακολούθησαν με μεγάλη προσοχή τις περιπέτειες του τεράστιου αρκούδου, Μπίλι, όταν πρωτοπήγε σχολείο και συμμερίστηκαν τις δυσκολίες που αντιμετώπισε καθώς το μεγάλο του μέγεθος τρόμαζε τους συμμαθητές του που τον απέφευγαν κι έτσι ένιωθε μοναξιά... Σύντομα όμως κατάφερε να ενταχθεί στην ομάδα και ν' αποκτήσει καινούριους φίλους. 


Συζητήσαμε αρκετά για την ιστορία αυτή και για τη συμπεριφορά των ζώων του παραμυθιού και μάλιστα τα νήπια κλήθηκαν ν' απαντήσουν στην ερώτηση: "Με ποιο ζωάκι της ιστορίας θα θέλατε να είστε φίλοι και γιατί;", ουσιαστικά ακονίζοντας την κριτική τους σκέψη αφού έπρεπε να 'αξιολογήσουν' τη συμπεριφορά του κάθε ζώου και ν' αναγνωρίσουν έστω σε πρωτογενές επίπεδο κάποια στοιχεία που τα ίδια αναζητούν στους φίλους. Βεβαίως κι είναι ακόμη πολύ νωρίς για βαθυστόχαστες απαντήσεις αλλά οι ιδέες που ακολουθούν είναι ενθαρρυντικές για την εξέλιξη της σκέψης τους.

Είπαν λοιπόν: "Θα ήθελα να είμαι φίλος/η με..."
Αρχοντούλα: ... τη Λίνα γιατί είναι όμορφη.
Νίκος: ... το Μπάμπη* /το Μπίλι γιατί είναι αγαπημένος φίλος.
Εμμανουέλλα: ... το ποντικάκι γιατί είναι ωραίο.
Χρήστος: ... το Μπίλι γιατί είναι χοντρός.
Δήμητρα: ...το Μπίλι γιατί μ’ άρεσε που ήτανε τεράστιος.
Δημήτρης: ... όλους γιατί όλοι έκαναν καλά που τρομάξανε τους άλλους.
Άννα Γ.: ... μόνο το Μπάμπη* / τη λαγουδίνα γιατί είναι η καλύτερή μου φίλη.
Μιλτιάδης: ... το Μπίλι επειδή έδιωξε τους αρουραίους.
Πάνος:... όλους επειδή τρόμαξαν τους αρουραίους.
Αγγελική:... τα ποντικάκια επειδή είναι τόσο μικρά
Άγγελος: ... τους αρουραίους γιατί κρύβονται.
Τζεβρή: ... το λαγουδίνο.
Αννούλα Δ.: ... τη νεράιδα** / το Μπίλι γιατί τρομάζει τη λαγουδίνα.
Βασίλης: ... το Μπίλι γιατί τρόμαξε τη λαγουδίνα.
Μαρία Σιμώνα: ... τον Άκη τον αλεπουδάκι γιατί είναι λίγο αστείος.
Ιωάννα: ... τη μαϊμού***
Γιάννης: ... τον αρκούδο επειδή έσωσε τα παιδάκια.
Μαρία Μαλεβή: ...τη λαγουδίνα γιατί... δεν ξέρω!
Μιχάλης: ... το Μπίλι γιατί είναι ωραίος.
Έλενα: ... την κότα που την τρόμαξε ο Μπίλι.
Κων/νος: ... το Μπίλι επειδή έσωσε τα παιδιά από τους αρουραίους
Νάσια: ... τον αρκούδο γιατί είναι μεγάλος.

Σε μεταγενέστερο χρόνο ξαναθυμηθήκαμε την ιστορία του Μπίλι κι αναγνωρίσαμε τα ζωάκια-πρωταγωμιστές, συμπληρώνοντας ένα φύλλο εργασίας που διερευνά τις δεξιότητες κατανόησης και μνήμης των παιδιών.


Τέλος, τα νήπια χρωμάτισαν μία αρκούδα, την έκοψαν κι αφού την κάναμε μάσκα, παίξαμε διάφορα μουσικοκινητικά παιγνίδια φορώντας την και στο τέλος της εβδομάδας την πήρανε και σπίτι. Ιδού οι μάσκες μας:

Άγγελος

Άννα Δ.

Έλενα

Άννα Γ.
Μαρία Σιμώνα


Αρχοντούλα

Βασίλης

Γιάννης

Δήμητρα

Δημήτρης

Εμμανουέλα

Θοδωρής

Ιωάννα

Κωνσταντίνος

Μαρία Μαλεβή

Μιλτιάδης

Μιχάλης

Νίκος

Πάνος

Τζεβρή

Χρήστος

* Ο Μπάμπης ήταν το κουκλάκι που μας έφερε το παραμύθι στην τάξη και μας το παρουσίασε
** Οι ήρωες αυτοί δεν υπάρχουν σε αυτό το παραμύθι...