Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2015

Παρατηρώντας αργά τον κόσμο μας

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, οι σύγχρονοι άνθρωποι βομβαρδιζόμαστε διαρκώς από οπτικά ερεθίσματα που εναλλάσσονται ταχύτατα και έχει υπολογιστεί ότι κοιτάζουμε κάθε εικόνα που περνάει από τα μάτια μας για περίπου 3 δευτερόλεπτα... Πόσα πράγματα μπορούμε όμως αλήθεια να καταλάβουμε κοιτάζοντας καθετί για τόσο λίγο; Προλαβαίνει άραγε η σκέψη μας να επεξεργαστεί την οποιαδήποτε πληροφορία φέρουν αυτές οι εικόνες ή μήπως απλώς περνάνε αφιλτράριστες στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μας δημιουργώντας ένα κουβάρι μπερδεμένων εντυπώσεων; Για το λόγο αυτό, η παιδαγωγική σχολή του Harvard προτείνει να μειώσουμε ταχύτητα και να προσπαθήσουμε να κοιτάζουμε τον κόσμο γύρω μας με πιο προσεκτική ματιά, ώστε να μπορέσουμε να καλλιεργήσουμε τη σκέψη μας. Εφαρμόζοντας λοιπόν τις αρχές της αργής παρατήρησης [slow looking] στην πρώτη μας απόπειρα με αφορμή το παραμύθι "Το φύλλο που δεν ήθελε να πέσει" τα νήπια στάθηκαν ακίνητα στην αυλή & απλώς κοιτάζοντας γύρω τους, ανακαλύψαν ένα σωρό πράγματα που δεν είχαν δει ποτέ στη διάρκεια των παιγνιδιών τους.
Η δεύτερή μας απόπειρα ήταν πιο απαιτητική κι ακόμη πιο αποκαλυπτική: προσπαθήσαμε να παρατηρήσουμε την αυλή μας από διαφορετικές οπτικές γωνίες ώστε να διαπιστώσουμε πως επηρεάζει η πολυπλοκότητα της προοπτικής την αντίληψή μας για τον κόσμο... Βασικό στοιχείο ξανά ήταν η έλλειψη βιασύνης: τα παιδιά είχαν όσο χρόνο ήθελαν για να προσπαθήσουν ν' ανακαλύψουν καινούρια στοιχεία στην αυλή μας.
Πρώτα κοιτάξαμε προς τα πάνω: Έπεσαν βροχή τα ξαφνιασμένα «Κυρία, κοίτα έχουμε air condition/ ένα στεφάνι πάνω στο δέντρο, ποιος το έβαλε εκεί; / το ταβάνι έχει γραμμές / αυτές οι λάμπες ανάβουνε; / κοίτα, αεροπλάνα που τρέχουν με γρήγορη δύναμη!»






Αμέσως μετά στρέψαμε το βλέμμα μας προς τα κάτω: Τα παιδιά ανακάλυψαν μαραμένα λουλούδια που δεν έμοιαζαν καθόλου με αυτά που έχουμε στην αυλή κι αναρωτήθηκαν βέβαια πως βρέθηκαν εδώ, άσπρα σημάδια που τελικά αποφάσισαν ότι είναι κουτσουλιές, μικρά βοτσαλάκια και διάφορα άλλα.









Χρησιμοποιήσαμε κυάλια & μεγεθυντικό φακό για να εντοπίσουμε περισσότερες λεπτομέρειες & πράγματι τα νήπια ενθουσιάστηκαν με τα ευρήματά τους: ένα ψόφιο έντομο μπλεγμένο σε έναν ιστό αράχνης [χωρίς το μεγεθυντικό φακό δε θα είχαν καταλάβει τι ακριβώς ήταν αυτό το μαυράκι… όπως το περιέγραψαν αρχικά]. Με τα κυάλια διέκριναν μία ελληνική σημαία σε γειτονική ταράτσα, η οποία χωρίς αυτά θα είχε περάσει απαρατήρητη… Συνεχίζουν ακόμη να κοιτάνε ψηλά & να την εντοπίζουν. Πριν λίγες μέρες μάλιστα, που φύσαγε, αναζητώντας τη σημαία ανακάλυψαν ενθουσιασμένα ότι τα σύννεφα τρέχουν στον ουρανό και σχολίασαν πόσο διαφορετικά φαίνονται από τις διάφορες γωνίες της αυλής κι έτσι άλλαζαν θέσεις για να τα παρατηρήσουν καλύτερα.









Επόμενος στόχος μας στάθηκε ο αρωματικός θάμνος του κήπου. Από μακριά φαίνονταν μόνο φύλλα κι ο θάμνος, όταν όμως οι ομάδες στάθηκαν σε 4 διαφορετικές πλευρές του, τα ευρήματά τους ήταν τελείως απρόσμενα, ένας μικρόκοσμος κρυβόταν στις φυλλωσιές του θάμνου: αγκάθια, κλαδιά, πέτρες & φύλλα διαφόρων χρωμάτων, σαλιγκάρια, μυρμήγκια να πηγαίνουν στη φωλιά τους, ένα λιωμένο μανταρίνι, λάστιχο ποτίσματος ακόμη κι ένα χαρτομάντηλο… Μάλιστα τους έκανε τόση εντύπωση ότι οι απέναντί τους έβλεπαν άλλα πράγματα από εκείνους που έσπευδαν να διαπιστώσουν με τα ίδια τους τα μάτια τις διαφοροποιήσεις. Ακούστηκαν πολλά σχόλια του τύπου: «Από εδώ δεν το βλέπω το σαλιγκάρι… Πού είναι το λάστιχο; Ααα εδώ που είμαι εγώ δεν έχει μυρμηγκοφωλιά, ούτε μυρμήγκια, μόνο μαύρα φύλλα… Από εδώ έχει κανονικά φύλλα & κίτρινα!» και διαρκώς μετακινούνταν για να βρουν αυτά που έβλεπαν κι οι συμμαθητές τους.

















Σημαντικό είναι ότι όχι μόνο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά από αυτές τις δραστηριότητες παρατήρησης, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία όχι μόνον ν’ ανταλλάξουν πληροφορίες για αυτά που είδαν αλλά και να συζητήσουν τα ευρήματά τους, ουσιαστικά συνειδητοποιώντας την ύπαρξη ποικίλων οπτικών. Μάλιστα εξέφρασαν πολλές απορίες σχετικά με τις ανακαλύψεις τους π.χ. «πώς βρέθηκε το στεφάνι πάνω στο δέντρο;» υπέθεσαν ότι «κάποιος κλέφτης θα το πέταξε…» ή «μπορεί ν’ ανέβηκε εκεί για να μην το πιάσουν και τώρα φοβάται μην πέσει & σπάσει», βγαίνοντας για λίγο από την εγωκεντρική σκέψη των 5 τους χρόνων & μπαίνοντας στη θέση κάποιου άλλου, ένα μικρό βήμα για την αναγνώριση του άλλου και την αποδοχή της διαφορετικότητας. 
Προσπαθώντας λοιπόν να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες στα νήπια να βγουν από τον εαυτό τους & να δουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός άλλου, την επόμενη μέρα εφαρμόσαμε τη ρουτίνα σκέψης Step Inside: με αφορμή τις παραπάνω φωτογραφίες τις οποίες είδαμε στον υπολογιστή μας και τις συζητήσαμε, ξεκινήσαμε ένα παιγνίδι ρόλων όπου το κάθε παιδί τραβούσε μία κάρτα κι έπαιρνε το ρόλο του σχεδίου πάνω σε αυτήν. 









Έτσι λοιπόν τα παιδιά 'μεταμορφώθηκαν' σε σαλιγκάρια, φύλλα, μανταρίνια, αγκάθια, θάμνο κλπ. και προσπάθησαν να μπουν στο μυαλό τους & να μας εκφράσουν τη σκέψη τους, η οποία παρεπιμπτόντως ήταν και πολύ ενδιαφέρουσα όπως βλέπετε και παρακάτω. 









Βέβαια, κάποια παιδάκια δυσκολεύτηκαν κι έχασαν την συγκέντρωσή τους οπότε δε συμμετείχαν πλήρως στη δραστηριότητα, κάποια όμως τελικά επέστρεψαν και αποτύπωσαν εικαστικά τις ιδέες τους όταν αργότερα τους ζητήθηκε να ζωγραφίσουν επάνω στην καρτούλα τι σκέφτεται το κάθε πλάσμα.






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου